Somotxo: Laiha kilat ilegal iha sivil nia liman ■ Difisil identifika kilat lakon

Ministru Defeza no Seguransa (MDS), José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’ deklara, iha nasaun Timor-Leste laiha kilat ilegal, tanba hafoin MDS hasa’i apelu sirkular hodi husu sidadaun ne’ebé kaer kilat ilegal entrega kilat ilegal, laiha ema ida maka entrega.
“Dala ida tan ha’u hateten ba públiku, tanba advezes públiku balun la akompaña situasaun, maibé fulan ida tomak (Dezembru 2017-red) husi dia 1 to’o 31 Dezembru 2017 apelu sirkular ne’e la’o to’o ohin loron, ita la haree ninia rezultadu, ne’e signifika katak iha Timor-Leste laiha kilat ilegal iha ema sivil ninia liman,” MDS Somotxo ba jornalista sira hafoin remata enkontru semanal ho Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú Olo’, iha Palasiu Prezidensial, Bairo Píte, Díli, Tersa (16-01-2018).
Nia esplika katak, maibé medidas no prevensaun ne’e MDS kontinua halo nafatin, hodi kontrola situasaun iha rai laran.
“To’o ohin loron ema sivil ruma seidauk mai entrega kilat ba MDS no ba PNTL no F-FDTL dehan sira iha kilat, signifika katak iha situasaun rua (2) ne’ebé it abele haree, ida maka Timor-Leste ne’e laiha kilat iha ema sivil nia liman, ida fali maka hanesan informasaun ne’ebé maka ita rona para atu toma medidas ne’e bosok hotu, ne’ebé iha hela ho situasaun ida ne’e, maibé sé tuir militar abanbainrua imi mós sei haree situasaun balun que bele mosu iha ita nia rai,” dehan José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’.
Nia esplika katak, tuir investigasaun akontesimentu iha Manleuana, iha loron 31 Dezembru 2017 ne’e kilat musan fura husi uma kakuluk no ba kazu sira seluk ne’e prosesu investigasaun sei la’o hela para atu hatene loloos kilat musan ne’e mai husi ne’ebé.
“Buat hotu liu ona, ita hotu hatene katak momentu prevensaun para atu labele soe paison ou fogo de artifício sunu arbiru de’it, tanba ne’e inseguransa boot ba ita hotu ne’e maka iha nasaun sira seluk ne’e kontroladu, sé sunu arbiru de’it ne’e konserteza que iha ita nia rai ne’e kilat ilegal iha, konserteza que ema aproveita bele oho ita,” haktuir MDS ne’e.
Maske nune’e, Antes ne´e, Ministru Defeza no Seguransa, José Agustinho Sequeira `Somotxo` hateten, kilat PNTL nian ne´ebé mak lakon iha tempu krizi hamutuk 10 resin.
“Kilat iha 10 resin mak sei lakon. Tan ida ne´e mak ha´u halo apelu keta iha sivil nia liman karik intrega to´o dia 31 Dezembru,“esplika MDS, José Agustinho Sequeira `Somotxo`.
Entretantu tuir konstituisaun RDTL artigu 146 alinea 1 to’o 3 no artigu 147 alinea 1 to’o 3, hateten só instituisaun F-FDTL no PNTL deit maka bele uza kilat atu fo garantia soberania nasaun.
Difisil identifika kilat lakon
Komando Jeral Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), rekoñese kilat PNTL, ne´ebé lakon iha tempu krizi, difisil hetan, se wainhira la hetan ko´operasaun informasaun husi komunidade.
``Ita nia situasaun mak ne´e presiza kooperasaun parte hotu, mas Polísia buka mesak nein ema ruma fó informasaun ida ne´e la´os buat ida fasil,“ita bele lori Polísia barak, ita kria ajenti informador barak, mas laiha kooperasaun ne´ebé diak ne´e difikulta mós,“esplika Segundu Komandante Jeral PNTL, Komisariu Faustino Da Costa, ba GMN, Tersa (16/01/18), iha Kuartel Jeral PNTL Díli.
Nia dehan, Timor-Leste ne´e kolot. Tanba ne´e liga ba kazu sidadaun estranzeiru fujetivu balun fila ona ba prijaun.
“Atu dehan hanesan ne´e so tempu mak orsida bele responde bainhira mak ita hetan fila-fali. Mas importante mak se mak rai kilat sira ne´e to´o loron ruma nia simu mós konsekuensia responsabilidade,”dehan nia.
Faustino da Costa hateten, presiza kooperasaun informasaun husi komunidade sira. “Se ema hotu iha vontade atu informa no haree iha fatin ruma ka rai uma Polísia bele halo indentifikasaun.”dehan nia.
wainhira husu, diskonfia kilat sira ne´e iha ema importante balun mak rai hela? responde ba pergunta ne´e, Faustino da Costa, tuir informasaun hanesan ne´e.
“Mas atu dehan hanesan ne´e kuandu ita temi alta entidades ne´e atu dehan ne´e laiha, keta pesoal ruma, kuandu ita koalia kona-ba eis alta entidade laiha,“dehan Faustino Da Costa.
Antes ne´e, Ministru Defeza no Seguransa José Agustinho Sequeira `Somotxo` hateten, kilat PNTL nian ne´ebé mak lakon iha tempu krizi hamutuk 10 resin.
“Kilat iha 10 resin mak sei lakon. Tan ida ne´e mak ha´u halo apelu keta iha sivil nia liman karik intrega to´o dia 31 Dezembru,“esplika MDS José Agustinho Sequeira `Somotxo`.
Maibe tuir Segundu Komandante Jeral PNTL Komisariu Faustino da Costa, hateten, kilat total kilat PNTL ne´ebé mak lakon iha tempu krizi 2006, hamutuk kilat hamutuk 7, kompostu husi kilat bo´ot 3 no Pistola Glock 4, ne´ebé mak lakonsege fila to´o ohin loron.ves/avi
Add to Comments Here!!!!