Parlamentu Nasional, Kinta (02/06), hahú sesaun plenária hodi debate iha jeneralidade proposta Lei das Grandes Opções do Plano (GOP) 2023.
Grandes Opções do Plano 2023 kontein medidas ka atividades prinsipál 263 liuhusi programa 45 iha área estratéjiku 16 ne’ebé Governu sei foku iha tinan oin.
Proposta Lei Grande Opções do Plano 2023 ne’e mós inklui estimasaun orsamentu multi anuál hahú husi 2023 to’o 2027 nomós tetu agregadu ba OJE 2023 ho montante billiaun USD2,15 ne’ebé sei aloka ba Administrasaun Sentrál billiaun USD2,8, aloka ba RAEOA millaun USD120 no aloka ba Seguransa Sosiál millaun USD235,7.
Iha Proposta Lei das Grandes Opções do Plano ne’e, Ministériu Finansas mós aprezenta senáriu makroekonómiku ne’ebé prevê katak PIB La’ós-Petrolíferu iha tinan 2022 sei sae ba 2,9% no 3,1% iha tinan 2023 ho Inflasaun 6,7% iha tinan ida-ne’e.
Antes ne’e, Ministériu Finansas mós realiza ona Jornada Planeamentu iha ne’ebé membrus Governu no responsável entidades Estadu hamutuk 98 halo ona apresiasaun ba medidas ka atividades prinsipál iha Grandes Opções do Plano ba 2023.
Medidas tuir proposta inísiu husi entidades Estadu hamutuk 4000 resin. Ministériu Finansas halo rasionalizasaun tun ba 1.452 no iha Proposta Lei GOP tun ba 263 medidas liuhusi Programas 45, organiza iha área estratéjiku 16.
Área estratéjiku 16 iha Grande Opções do Plano 2023, ne’ebé Governu atu implementa, hanesan, 1. agrikultura, pekuária, peskas no floresta 2. ekonomia no empregu, 3. Turízmu, 4. dezenvolvimentu rural no abitasaun, 5. Ambiente, 6. petróleu no mineral, 7. eletrisidade no enerjia renovavel, 8. konetividade nasionál, 9. bee no saneamentu.
No mós 10. edukasaun formasaun, 11. Saúde, 12. inkluzaun no protesaun social, 13. kultura no patrimóniu, 14. reforma Estadu, 15. defeza seguransa nasionál 16. relasaun internasionál no polítika externa.
Lei númeru 2/2022, 10 fevereiru kona-ba Enkuadramentu Orsamentu Jerál Estadu no Jestaun Finanseira Públikas mai altera prosesu orsamentál anuál ne’ebé antes nee prosesu orsamentál konsentra de'it iha aprovasaun Lei Orsamentu Jerál Estadu.
Ho promulgasaun Lei foun Enkuadramentu Orsamentál husi Prezidente Repúblika sesante, Francisco Guterres Lú Olo iha fulan-fevereiru liubá, prosesu orsamentál anuál kompostu husi faze rua: Lei das Grandes Opções do Plano no Lei Orsamentu Jerál Estadu.
Lei das Grandes Opções do Plano nia objetivu mak atu sai hanesan ponte ida entre dokumentus planeamentu (PED, Programa Oitavu Governu Konstitusionál, Planu Anuál no Planu Médiu Prazu husi Sevisus no Entidades Estadu sira) no Orsamentu Jerál Estadu.
Sesaun plenária ne’e prezide husi Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, akompaña husi membrus Meza Parlamentu Nasionál ho prezensa husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, Ministru Finansas, Rui Gomes, Ministru Preziddensia Konsellu Ministru, Fidelis Manúel Leite Magalhães, inklui Diretores-Gerais, Diretores Nacionais no Tékniku sira husi Ministériu Finansas. Ags