PN funsiona normal, laiha razaun ba disolve

Bloku Opozisaun Aliansa Maioria Parlamentar (BOAMP), liu hosi Xefi bankada PLP, Fidelis Magalhães,  kontinua rejeita atu disolve Parlamentu Nasional (PN), tanba funsionamentu PN rasik la’o normal hela.

Xefi bankada PLP, Fidelis Magalhães, la konkorda ho polítika FRETILIN no PD nian ne’ebé dehan, PN la funsiona normal. Tamba bankada koligasaun sira nian hanoin ne’e atu dada tempu nune’e Prezidente Republika bele foti desizaun favorese ba sira-nia interese.

“Laiha razaun fundamentu, tanba Parlamentu Nasionál ne’e funsiona hela, komisaun sira mós funsiona hanesan babain no halo enkontru no servisu hela, so falta mak prezensa vontade husi prezidente parlamentu nasionál nian hodi prezide plenária,”dehan Xefi bankada PLP, Fidelis Magalhães ba jornalista iha PN, Kinta (11/01/2018), relasiona ho deklarasaun jurista Manuel Tilman ne’ebé prefere Xefi Estadu dissolve Parlamentu Nasionál (PN) hodi bele hetan fali kompozisaun meza foun, Se bainhira to’o fulan Janeiru remata governu kontinua laiha osan atu sustenta funsionamentu mákina Estadu.

“Buat hirak ne’e hotu la konstitui motivu ka razaun ida ne’ebé forte para Prezidente Repúblika atu dissolve PN, tanba ita koalia konaba disolusaun iha PN ne’e ita tenke bazeia ba regras, ita nia interpretasaun ba situasaun iha PN ne’e, tenke ba regras, la’os tanba dehan  se diakliu ita halo hanesan ne’e, tanba ema hotu priense nia knaar iha ne’e, maibe atu dissolve ka la dissolve, ami deputadu hotu-hotu inklui Prezidente parlamentu, iha dever atu kumpri nia knaar tuir rejimentu, ne’ebé laiha dalan seluk so kumpri, se prezidente parlamentu mak lakohi ona kumrpi nia knaar, bele halo ema seluk, hanesan vise nain rua subtitui, ou bele avansa ho proposta destituisaun,”hateten Fidelis.

Fidelis dehan, Prezidente Parlamentu Nasional, Aniceto Guterres sempre halai husi nia responsabilidade hodi la mai hala’o plenaria, maibe dun fali ba AMP ne’e lalos, tamba bankada koligasaun moinoritariu husi FRETILIN no PD mak hakarak boikota aktividade PN, laos AMP.

Fidelis garante, Xefi Estadu Francisco Guterres Lú-Olo sei foti desizaun tuir duni regras konstitusionais, la’os tanba presaun husi polítika.

“Ami fiar katak Prezidente Repúblika sei tetu didiak molok foti desizaun, no sei hili dalan ida ne’ebé maka diakliu no loos liu, tuir dalan konstituisaun RDTL nian.”dehan Fidelis.

Antes ne’e, Xefi bankada FRETILIN Francisco Branco, relata, durante ne’e funsionamentu PN la’o la normal, tanba bloku AMP mak blokeia.

Tuir konstituisaun RDTL Artigu 86 Prezidente Republika nian Kompeténsia kona-ba órgaun sira seluk iha alinea f) haktuir katak, Hakotu Parlamentu Nasionál, iha kazu krize boot institusionál nian ne’ebé labele iha formasaun governu ka aprovasaun Orsamentu Jerál Estadu nian, iha tempu naruk liu loron neen-nulu, wainhira rona tiha ona partidu polítiku sira-ne’ebé hetan kadeira iha Parlementu Nasionál, no rona Konsellu-Estadu, iha tempu ne’ebé laiha kdasar jurídiku atu hala’o disolusaun, tenke haree tuir regra iha Artigu 100.

Iha fali artigu 100 konstituisaun RDTL kona ba disolusaun haktuir katak, 1. Parlamentu Nasionál labele hetan disolusaun iha fulan neen nia laran, liu tiha eleisaun ne’ebé hili nia, ka iha semestre ba dala ikus mandatu Prezidente Repúblika nian, ka durante vijénsia estadu serku ka estadu emerjénsia nian, tan la iha kdasar jurídiku atu halo disolusaun;  2. Disolusaun Parlamentu Nasionál nian la hamate mandatu Deputadu sira-nian to’o Parlamentu nia reuniaun dalauluk, liu tiha eleisaun subsekuente sira.Say