PD husu Governu rezolve Sesta Bázika

Bankada PD husu Governu atu rezolve problema tolu hanesan sesta bázika ba família iha Timor, estudante sira iha rai-liur ne’ebé pasaporte expira ona, inklui problema Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) no eskola privadu sira iha rai-laran.
Tanba pandemia COVID-19 ne’ebé mundu tomak hasoru fó konsekuénsia boot ba nasaun ida-idak atu proteje nia nasaun rasik. Medida hanesan Timor foti hodi fó restrisaun ba movimentu no konsentrasaun ema no mós normaliza funsionamentu servisu no atendimentu públiku mak medida ne’ebé nasaun sira seluk foti.
“Timor-Leste hanesan nasaun ne’ebé foin atu hakat ba tinan 20 restaura nia independénsia, preparasaun rekursu umanu sai prioridade Governu hotu nian hahú iha Primeiru Governu Konstitusionál mai to’o agora. Ho polítika ida ne’’e ita-nia Timor-oan barak mak ba eskola hela iha rai-liur. Balun ba nu’udár bolseiru, balun ba ho inisiativa família rasik. Nune’e estudante sira espalladu iha paíz barak hanesan iha Indonézia, Filipina, Tailándia, Portugál, Brazíl, Cabo Verde no rai sira seluk balun tan. Ho kadeira lima iha PN ne’e husu ba ministériu kompotente sira atu buka solusaun ba problema ne’ebé sidadaun sira enfrenta, tanba ho pasaporte ne’ebe mak kaduka, estudante labele trata sira-nia visto de residênsia, sem validade visto da residênsia estudante mós difísil atu kontinua hela ou fila mai Timor. Situasaun ida ne’e halo estudante nia moris iha rai-liur la hakmatek. Sira alénde terus tanba restrições ne’ebé Governu fó sira mós moris inseguru, tanba difikuldade finanseira ne’ebé barak mós hasoru”, Xefe bankada PD, António da Conceição “Kalohan” liu hosi ninia deklarasaun polítika iha plenária, Tersa (19-01-2021).
Kalohan husu mós ba Ministériu Negósiou Estranjeiru (MNEK) atu buka tulun ba estudante sira iha rai-liur kona-bá vistu, tanba estudante sira iha Filipina hetan dezafiu bainhira sira trata viza. Durasaun tempu ne’ebé insertu hosi autoridade imigrasaun halo estudante lubun ladauk hetan sira nia visto de residência, nune’e halo sira balun mós hanoin atu fila. Tanba ne’e MNEK tenke ko’alia ho Embaixadór Filipina iha Timor-Leste hodi hato’o informasaun ba MNEK iha Filipina atu tulun estudante sira.
“Ita iha Akordu ne’ebé asinadu iha Governu anteriór hodi fó garantia ba estudante sira eskola iha Filipina. Husu atu Governu tau matan ba estudante sira. Situasaun hanesan afeta estudante sira iha Indonézia iha Portugál. Passaporte mate viza difísil atu hetan. Kona-bá subsídiu ba estudante iha rai-liur, oras ne’e dau-daun Governu tau matan maka’as tebes ba família sira-nia moris iha Timor-Leste liu hosi sesta bázika. Polítika ne’ebé bele fó benefíciu ba agrikultór no mós ba família mais vulneravél iha Timor-Leste. Ligadu ba sesta básika ho fó atendimentu ba família sira iha Timor, oinsa ho estudante sira? Sei iha mós atendimento em forma de subsídio ba kada estudante iha rai-liur? Situasaun UNTL tinan-tinan ita rona número de estudante sira ne’ebé elevadu nafatin. Implikasaun hosi númeru ne’ebé nafatin boot la fó fatin atu estudante sira ne’ebé mak foin remata ensinu sekundáriu iha oportunidade atu tama”, tenik Xefe bankada PD ne’e.
Bankada PD rekomenda mós atu Ministériu Ensinu Superiór Siénsia no Kultura (MESSEK) instrui UNTL atu halo levantamentu dadus hodi verifika númer ida ne’ebé loloos.
Iha informasaun katak iha estudante rejistradu ne’ebé naran nafatin iha iha UNTL, maibé sira la frekuenta ona estudu, iha mós estudante ne’ebé pratikamente ultrapasa ona prazu tempu atu nia termina nia kursu, maibé UNTL sei husik naran rejistradu. Nune’e PD propoin UNTL tenke halo ona verifikasaun dadus real atu planeia di-di’ak processo de lecionacão iha UNTL no mós bele tulun atu haree ba fasilidade ezistente.
“Ita labele kontesta malu bei-beik, tanba falta fasilidade no ita mós labele uza nafatin razaun orsamentu la sufisiente, hodi kontinua adia problema ne’ebé UNTL hasoru”, tenik Kalohan.
Ministru Asuntu Parlamentares no Komunikasaun Sosiál (MAPKOMS), Francisco Jeronimo, konsidera deklarasaun bankada PD pertinente tebes no presiza duni Governu rezolve, tanba ne’e Governu toma nota no sei hato’o ba ministériu kompetente atu buka solusaun. ety
Add to Comments Here!!!!